تاریخ انتشار: 11.04.2014

دکتر ژیواگو: برگ برنده جنگ سرد علیه شوروی

یک یادداشت سری مربوط به شش دهه پیش، که به تازگی از رده بندی «محرمانه» سازمان اطلاعاتی آمریکا - سیا - خارج شده نشان می دهد که رمان ممنوعه «دکتر ژیواگو » چطور در میان دانشجویان و روشنفکران بلوک شرق دست به دست گشت.

ماه ژانویه ۱۹۵۸، یک بسته سری به دفتر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» رسید. بسته حاوی دو حلقه فیلم از صفحات رمانی به زبان روسی به نام «دکتر ژیواگو» بود و از سازمان اطلاعاتی بریتانیا فرستاده شده بود.

رمان «دکتر ژیواگو» نوشته شاعری به نام بوریس پاسترناک در اتحاد شوروری حق چاپ نداشت. بریتانیایی ها به سیا پیشنهاد می کردند که نسخه هایی از آن را به آن پشت «دیوار آهنین» شوروی برساند – ایده ای که واشنگتن بی درنگ از آن استقبال کرد.

در یادداشت سیا به رؤسای دفاتر سازمان در اتحاد شوروی آمده «ارزش تبلیغاتی این کتاب عالی است، هم به خاطر ماهیت و پیامی که در آن نهفته و خواننده را به فکر وامی دارد، و هم به خاطر شرایطی که در آن منتشر می شود. حال این فرصت طلایی به دست ما افتاده که شهروندان شوروی را به فکر واداریم که کجای کار دولتشان غلط است: یک اثر ادبی درخشان که خالقش را به عنوان بزرگترین نویسنده زنده روس می شناسند، اجازه ندارد به زبان اصلی در دسترس مردم کشور خودش قرار گیرد.»

این یادداشت سری مربوط به سال ۱۹۵۸، که به تازگی همراه با ۱۳۰ سند دیگر از رده بندی «محرمانه» سازمان اطلاعاتی آمریکا خارج شده نشان می دهد که سازمان سیا رأساً در کار چاپ رمان دکتر ژیواگو وارد شد – اقدامی جسورانه که کمک کرد تا کتاب در دستان شهروندان اتحاد شوروی قرار گیرد و دست به دست میان دوستان بگردد تا جایی که در تمام شوروی و کشورهای بلوک شرق آن زمان خوانندگان از مضمون کتاب با خبر شوند.

انتشار کتاب، و به دنبال آن اعطای جایزه ادبی نوبل به بوریس پاسترناک، در بحبوحه جنگ سرد یک توفان بزرگ فرهنگی به راه انداخت.

کتاب، و فیلمی که سال ۱۹۶۵ برپایه آن ساخته شد از کشش و جاذبه ای برخوردار بود که آن را به اثری جاودانه در عرصه ادبیات و سینمای جهان تبدیل کرد و میلیون ها خواننده و بیننده یافت.

اما کمتر کسی می داند که کتاب چطور به بازار راه یافت و شکاف میان شرق و غرب در دنیای آن روز را که عمدتاً بین دو ابرقدرت تقسیم شده بود، پررنگ تر کرد. نقش سازمان سیا در چاپ کتاب با جلد نفیس به زبان روسی در هلند، و چاپ نسخه ای در قطع جیبی؛ سالهای سال در ستاد مرکزی سازمان سیا پنهان مانده بود.

در جشنواره جوانان و دانشجویان برای صلح و دوستی که سال ۱۹۵۹ در وین پایتخت اتریش برگزار شد، رمان دکتر ژیواگو در میان پرطرفدارترین کتاب ها بود. دانشجویان اتحاد شوروی آن را می دیدند و با اشتیاق – و البته با ترس – می خریدند و می خواندند و خواندنش را به دیگران هم توصیه می کردند.

بی شک کا گ ب بیکار ننشسته بود و به ویژه دانشجویان روس را که در نمایشگاه کتاب جشنواره به کتاب دکتر ژیواگو دسترسی پیدا کرده بودند از نظر دور نمی داشت. دانشجویان روس در جشنواره وین به یکدیگر توصیه می کردند: «رمان دکتر ژیواگو را بخر و بخوان ولی مبادا آن را با خودت به روسیه ببری!»

http://ir.voanews.com/content/dr-zhivago-cia/1887904.html

_______________________________________________________

توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام دریافت نمیشود.