|
تاریخ انتشار:19.10.2014
ابولا
: شرکت های داروسازی به بیماری هائی که تنها بی نوایان را از پا
درمی آورد توجهی ندارند.
تیم جوی، لین مرتنز و جاکوب کریستین
ترجمه توسط حمید محوی
طی چند ماه گذشته، اپیدمی ابولا جزء گزارشات دائمی رسانه ها بوده و
مطمئناً تصاویر شوک آوری دیده ایم، ولی هرگز تحلیل عمیقی از چگونگی
پیدایش این ویروس نخوانده ایم. چرا اپیدمی باید به این وسعت گسترش
یابد ؟ برای اعلام همبستگی، دانشجویان پزشکی به این موضوع پرداخته
اند و ما خلاصه ای از این بررسی ها را در اینجا منتشر می کنیم.
اپیدمی ابولا در حال حاضر در آفریقای غربی با کشتاری که به راه
انداخته، دورادور مهمترین بحرانی است که تا کنون در آفریقا به وقوع
پیوسته. در این 26 سپتامبر 2014 تعداد مبتلایان به 6263 نفر رسیده
که 2917 نفر از آنها درگذشته اند. ولی نتایج این بحران فراتر از
این محدوده است. تمام نظام بهداشتی در کشورهای مربوطه در حالت
تعطیلی به سر می برد، زیرا پزشکان و کادر پرستاری از ترس آلودگی به
ویروس فرار کرده اند : در واقع امکانات حفاظتی کافی وجود ندارد. به
همین علت، در این ماه های گذشته، بیماری های دیگری، به عنوان مثال،
مانند مالاریا نیز افزایش یافته است. در نتیجه این کدام ویروس است
که کاروان مرگ ب هراه انداخته و چرا نمی توانند این اپیدمی را مهار
کنند ؟
ابولا، بیماری بی نوایان
بیماری ها ی عفونی مانند ابولا از جمله بیماری هائی ناشی از فقر
هستند : به طور کلی در کشورها و مناطقی گسترش می یابند که عموم
مردم غالباً در فقر و تنگدستی به سر می برند. اتفاقی نیست که در
حال حاضر اپیدمی ابولا مشخصاً در سه کشور از فقیر ترین کشورهای
آفریقا گسترش یافته است. لیبریا، گینه و سیرالئون به ترتیب در مقام
175، 179 و 183 از 187 کشوری در فهرست میزان توسعۀ انسانی در
سازمان ملل متحد به ثبت رسیده است. عوامل متعددی را می توانیم به
عنوان مسبب شکنندگی چنین کشورهائی بازشناسی کنیم.
ابتدا، در آفریقای غربی، بطور کلی مردم در مقابل عوامل بیماری زام
قاومت کمتری دارند. زیرا مردم این منطقه ازن أثیران بدغذائی و کم
غذائی رنج می برند، یعنی عاملی که دستگاه ایمنی بدن آنها تضعیف می
کند. سپس، کمبود آب و شرایط زیستی غیر بهداشتی هست که مسئول گسترش
عناصر بیماری زا می باشد. و سرانجام باید از نظام پزشکی و بهداشتی
یاد کنیم که توسعه نیافته است، و یا بهتر بگوئیم بسیار عقب مانده
است.
این کلید درمان اپیدمی است. مؤثر ترین استراتژی برای از بین بردن
اپیدنی ابولا که امروز با آن مواجه هستیم، شناسائی افراد آلوده و
منزوی کردن و سپس درمان کردن آنها است. این روند با جستجو و آزمایش
افرادی که با مبتلایان در رابطه بوده اند باید ادامه یابد. این روش
برای متوقف ساختن زنجیرۀ انتقال ضروری است. مبارزه برای جلوگیری از
گسترش ابولا در گذشته نیز به همین شیوه عمل کرده اند. در نتیجه روش
بسیار ساده ای است ولی به همآهنگی کامل ساختار بهداشتی در خط مقدم
جبهه نیاز مبرمی وجود دارد.
مسئلۀ همبستگی
به عبارت دیگر، کشورهای آفریقای غربی از نبود امکانات رنج می برند.
امکانات، ولی به همین گونه کمبود پزشک و خدمات بهداشتی. پزشکان بی
مرز نخستین سازمانی بود که اعلام خطر کرد. روز 24 ژوئن اعلام خطر
کردند : اپیدمی از کنترل خارج شده بود و تیم های مستقر در محل نیز
به انتهای مرز امکانات خود رسیده بودند. سازمان پزشکان بی مرز برای
بسیج گستری جهت تدارک و ارسال امکانات و نیروی انسانی به منطقه
فراخوان صادر کردند. ولی پاسخی بجز سکوت شنیده نشد.
با این وجود تنها بیش از یک ماه بعد، روز 31 ژوئیه سازمان بهداشت
جهانی واکنش نشان داد. غرب با بی میلی پول فرستاد، ولی کافی نبود.
روز 28 اوت، سازمان بهداشت جهانی و مدیر کل آن خانم مارگارت چان
دوباره برای کمک فراخوان فرستادند : « پول و تجهیزات مهم است ولی
برای متوقف ساختن اپیدمی ابولا کافی نیست. »
تنها کشوری که فوراً واکنش نشان داد، کوبا بود. خبری که موجب
دلگرمی شد. به همان شکلی که سیل پاکستان را غرق کرده بود و یا در
مورد زمین لرزه هائیتی، این کشور کوچک جهان سومی نشان داد که چه
کاری از همبستگی اجتماعی بر می آید. مارگارت چان از کوبائی ها تشکر
کرد و به شکل رسمی از تلاش های آنها قدردانی به عمل آورد و اظهار
داشت که : « کوبا در زمینۀ آموزش پزشکی و پرستاری و به همین گونه
بخاطر کمک های سخاوتمندانه اش به کشورهای در حال توسعه دارای شهرت
خاصی در جهان است. »
بیماری های «فراموش شده»
امیت سنگوپتا Amit Sengupta از جنبش بین المللی بهداشت مردم
People’s Health Movement رویدادها را از نزدیک پی گیری کرده است و
بر این باور است که : « مشکل در آسیب شناسی بیماری نیست، بلکه در
آسیب شناسی اجتماعی و ساختار سیاسی و اقتصاد جهانی نهفته است ». به
عنوان مثال، او از بی اعتنائی پژوهش های داروسازی می گوید : « ما
از چهل سال پیش ویروس ابولا را شناسائی کرده ایم. با این وجود هرگز
واکسن و یا داروئی برای درمان این بیماری واگیر به بازار عرضه نشده
است. هیچ شرکت داروسازی داروئی که تنها بی نوایان را تهدید می کند،
توجهی نشان نداده است.» تنها در سال های اخیر یک دارو علیه ابولا
ساخته شده، ZMapp که همچنان در مرحلۀ آزمایشی باقی مانده است.
در نتیجه ابولا به آن دسته از بیماری های فراموش شده تعلق دارد.
مانند مالاریا، سل، لیشمانیاز احشائی (visceral leishmaniasis) یا
کاله آزار ( kala-azar) و خیلی از بیماری دیگر به همین دسته از
بیماری های فراموش شده تعلق دارد. شرکت های دارو سازی این بیماری
ها را به حال خود رها کرده اند زیرا از دیدگاه اقتصادی برای آنها
سود آور نبوده است.
متخصص پزشکی زنان مارلین تمرمن Marleen Temmerman مدیر بخش بهداشت
تولید مثل و پژوهش در سازمان بهداشت جهانی که سال ها در آفریقا کار
کرده است، در اواخر ژوئیه در روزنامۀ «دو مورگن» (De Morgen بامداد
به زبان هلندی) واکنش نشان داد و گفت : « باید بیشتر به بیماری های
فراموش شده که غالباً در آفریقا گسترش می یابد توجه نشان داد. و نه
تنها در مواقعی که وضعتی بحرانی می شود. در حال حاضر ابولا توجه
غرب را جلب کرده زیرا با جهانی سازی ها می تواند به غرب و تمام
جهان سرایت کند. و اگر در دو سال دیگر ویروس جدیدی گسترش پیدا کند
همین دستپاچگی تکرار خواهد شد. باید به شکل دائمی به این مسئله
رسیدگی کرد. »
اگر بازدارنده های اقتصادی و بدهکاری ها و مناسبات بازرگانی
ناعادلانه وجود نمی داشت، این کشورها خیلی پیش از اینها می
توانستند پیشرفت کنند : امکانات اجتماعی، نظام آموزشی سازمان یافته،
بهبود زیربناها، بهداشت خط مقدم... (Photo Shack Dwellers
International / Flickr)
مسئولیت
کندی واکنش سازمان بهداشت جهانی یکی از عوارض مشکل بزرگتری است.
هفته نامۀ پزشکی لنست (The Lancet) مسئولیت این وضعیت را به دولت
های عضو سازمان بهداشت جهانی نسبت می دهد. در این سال های گذشته
بودجۀ این سازمان را تقلیل داده اند. در نتیجه، طی این دو سال
گذشتهف بودجه برای بحران و اپیدمی تا پنجاه درصد کاهش داشته است، و
از 469 میلیون در سال 2012-2013 به 228 میلیون در سال 2013-2014
تنزل یافته است. بحران ابولا بهر وشنی نشان می دهد که وقتی دولت
بهداشت عمومی را از حوزۀ اولویت های خود خارج می سازد، چه واقعه ای
می تواند روی دهد.
روی مسئولیت غرب در مورد کاهش سهم سازمان بهداشت جهانی، و در مورد
پژوهش های دارو سازی و به بخاطر ندیده گرفتن فراخوان های پزشک بی
مرز و سازمان بهداشت جهانی و کشورهای مربوطه، و به ویژه در مورد
قرون بهره کشی، استعمار و استعمار نوین به اندازۀ کافی نگفته ایم.
اگر بازدارنده های اقتصادی و بدهکاری ها و مناسبات بازرگانی
ناعادلانه وجود نمی داشت، این کشورها خیلی پیش از اینها می
توانستند پیشرفت کنند : امکانات اجتماعی، نظام آموزشی سازمان یافته،
بهبود زیربناها، بهداشت خط مقدم...با از میان برداشتن چنین موانعی
است که آفریقای غربی می توان دبه تدریج توسعه یابد و با اپیدمی
هائی مانند ابولا مقابله کند.
بیماری جدید ؟
ابولا بیماری جدیدی نیست، برای نخستین بار سال 1976 در سودان و در
جمهوری دموکراتیک کنگو به ثبت رسید. پیتر پیو Peter Piot پزشک
بلژیکی از نخستین متخصصینی بود که به این موضوع پرداخت. آلودگی در
کنگو در نزدیکی رودخانۀ ابولا کشف شد، به همین علت این ویروس را بر
اساس نام آن رودخانه نامگذاری کردند. از سال 1976، 24 منطقۀ آلوده
به ثبت رسیده است. بر اساس گمانه زنی هائی که صورت گرفته، مردم
آفریقا طی 40 سال به این ویروس آلوده شده اند. مدتها جوامع روستائی
آلوده را به ثبت نرسانده بودند.
انتقال
شناخته شده ترین شیوۀ انتقال ابولا، از انسان به انسان از طریق خون
و ترشحات بدن است. بررسی بیمارانی که در گذشته اند، از این دیدگاه
خطرناک است. بر اساس برخی فرضیات، انسان می تواند از طریق نوعی
خفاش میوه خوار ( از طریق ترشحات بزاق دهان در میوه جات) به ویروس
ابولا آلوده شود. انسان در تماس با حیوانات دیگری مانند شامپانزه،
گوریل، میمون های کوچک اندام، شاخ درازان و تشی ها می تواند به این
ویروس آلوده شود. امکان انتقال بیماری از طریق هنوز به شکل علمی
ثابت نشده، ولی کنترل آن بسیار مشکل است.
عوارض ابولا کدام است ؟
ابولای نوعی با تب شدید آغاز می شود، لرزش و بدحالی عمومی. از
عوارض دیگر احساس ضعف عمومی، کم اشتهائی و سردرد شدید است. عوارض
بالینی ابولا با پیشرفت سریع عفونت و مرگ سلول ها و عوارضی مانند
خون ریزی داخلی و بیرونی، حالت تهوع و اسهال مشهود است. میزان مرگ
بین 50 تا 90 درسد برآورد شده است.
________________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
